ایمان حبیبی (سفارش طرح توجیهی)
09126277388
امیر حبیبی (سفارش طرح توجیهی)
09127975250
ایمان حبیبی (سفارش ماشین آلات)
09360555304
چای ترش گیاهی دارویی می باشد ، که دارای خواصی از قبیل کاهش دهنده فشارخون ، خنک کننده بدن ، رقیق و تصفیه کننده خون ، کنترل کننده کلسترول خون ، اختلالات کبدی ، صفرایی و ... می باشد .
بیش از 300 گونه از چای ترش در سراسر جهان در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر یافت می شوند . موطن اصلی این گیاه غرب آفریقا گزارش شده است و امروزه در سطح وسیعی در غرب آفریقا ، آسیا ، استرالیا از هند تا مالزی ،اتریش ، آمریکای مرکزی و بسیاری از کشورهای گرمسیر کشت می شود . چای ترش یا چای قرمز از کاسبرگ گیاه چای ترش تهیه می شود و در بسیاری از مناطق دنیا به صورت نوشیدنی گرم و یا سرد مصرف دارد .
کاهش دهنده فشارخون ، خنک کننده بدن ، رقیق و تصفیه کننده خون ، کنترل کننده کلسترول خون ، اختلالات کبدی ، صفرایی و همچنین آرام بخش بوده و یکی ازمنابع غنی آهن مورد نیاز بدن انسان به شمار می آید .
وجود مقادیر زیاد آنتوسیانین در کاسبرگ های گیاه نقش مهمی در کاهش فشارخون و خواص ضد سرطانی آن دارد . مصرف این محصول دربرخی فرهنگ های ملل مختلف مانند چین ، مکزیک و حتی اروپا وجود دارد .
در آمریکای لاتین ، سودان و مصر به عنوان یک نوشیدنی تشریفاتی در جشن های رسمی از آن استفاده می شود . مزه آن ترش است و معمولاً با شکر نوشیده می شود . ترشی آن به خاطر وجود اسید سیتریک و ویتأمین C می باشد .
همچنین ، این گیاه دارویی دارای آنتی اکسیدان های ضد چربی خون است .
گیاه شناسی چای ترش
چای ترش از خانواده مالواسه ، گیاهی است یک ساله یا چندساله و می تواند به صورت درختچه ای و در حدود 5/2-2 متر ارتفاع رشد داشته باشد . برگ های5-3 وجهی سبز مایل به زرد گل های زرد با کاسبرگ های سبز که بعد ازرسیدن میوه ، کاسبرگ ها به رنگ قرمز در می آیند . برگ ها متناوب ، رگبرگ ها پنجه ای ، حاشیه برگ ها دندانه ای ، بدون کرك ، دمبرگ بلند یا کوتاه دارند .
گل دهی در اواخر شهریور یا اوایل مهر بوده و کاسبرگ ها در آبان و آذر آماده و قابل برداشت هستند .
گل ها بزرگ و دارای دمگل کوتاه ، رنگ آن قرمز متمایل به زرد با مرکزیت تیره می باشند . گل ها به قطر 8 تا 10 سانتیمتر ، به رنگ سفید تا زرد کمرنگ وبا نقاطی به رنگ قرمز تیره روی هر گلبرگ هستند . کاسه گل گوشتی بوده که حدود 2-1 سانتی متر پهنا و 5/3-3 سانتی متر نیز طول دارد . این کاسه گل گوشتی به رنگ سبز بوده که پس از رسیدن و بلوغ میوه ها به رنگ قرمز تبدیل می شود . میوه ها 5/2 سانتیمتر طول داشته است .
کاسبرگ های گوشتی مانند که محتوی 34- 22 دانه در هر کپسول می باشد احاطه شده اند ، دانه ها به رنگ قهوه ای تیره می باشد . دارای یک ریشه راست و عمیق و قابل نفوذ می باشد .
برداشت میوه به روش چینی باعث می شود ، جوانه های خفته فعال شده و دوره گلدهی گیاه تا اواخر بهمن ماه طول بکشد ، در صورتی که به روش سودانی برداشت شود گیاه در دی ماه از بین می رود . هرس اولیه شاخه زایی و نمو بیشتر شاخه های گل دهنده را افزایش می دهد .
عملکرد محصول بر اساس اظهار نظر مدیر جهادکشاورزی خاش 750 کیلوگرم در هکتار می باشد . این میزان عملکرد مطلوبی در مقایسه با سایر نقاط جهان محسوب می شود .
ترکیبات چای ترش
در بذر چای ترش اسیدآمینه های اسیداسپارتیک ، اسیدهای آمینه ، ایزولوسین ، تریپتوفان ، والین و اسیدآمینه های سولفوری که ازکمیاب ترین اسیدهای آمینه هستند ، در این گیاه یافت می شود .
بذرها دارای فراوان ترین اسید آمینه های ضروری لوسین ، لیزین و فنیلآلانین می باشند . دانه های چای ترش به عنوان یک منبع جدید از پروتئین و لیپید هستند ، دانه های چای مکی 25-18 درصد پروتئین دارا می باشند . میزان موسیلاژ کاسبرگ 35-22 روز بعد از گلدهی در گونه های آمریکای مرکزی و مصری 28-24 درصد و گونه هندی 15 درصد گزارش شده است .
کاسبرگ خشک شده چای ترش دارای گوسی پتینفلانوئید ، هیبیستین ، سابدارتین می باشد . ماده اصلی رنگی هبیسین است ، که به عنوان یک دافنی فیلین شناخته شده است . ماکزیمم میزان پکتین در کاسبرگ های این گیاه 4-2 درصد می باشد . مقدار آنتوسیانین کاسبرگ ها بین 5/2-7/1 درصد وزن خشک می باشد .
برگ های جوان و ساقه های نازك چای ترش بیشتر در سالاد استفاده می شود .
برگ های سبز پخته شده یا به تنهایی و یا ترکیب با سبزیجات ، در گوشت و ماهی مصرف می شود . برگ سبز می تواند به عنوان سبزی خوراکی کاربرد داشته باشد . دم کرده برگ این گیاه منبعی غنی از آهن و مس می باشد . کاسبرگ های خشک شده محتوای هیبستین ، سابدارتین و فلونوئید گوسی پتلینت است .
چای ترش یا چای قرمز از کاسبرگ گیاه چای ترش تهیه می شود و در بسیاری از مناطق دنیا به صورت نوشیدنی گرم و یا سرد مصرف دارد . چای ترش خاصیت خنک کننده قوی برای بدن دارد ، از این رو در فصل تابستان می تواند مورد توجه قرار گیرد ، به طوری که میزان تعرق را افزایش داده و دمای داخلی بدن را کاهش می دهد .
فشار خون و کنترل آن توسط چای ترش یکی دیگر از خواص این چای است . برای بیمارانی که فشار خون بالایی دارند ، این چای همیشه توصیه شده است . از بین بردن کلسترول خون است ، از بین بردن اختلالات کبد و تصفیه کننده خون است .
در بسیاری از کشورها ، کاسبرگ چای ترش به خاطر خواص دارویی و کاربرد در صنایع غذایی استفاده می شود . نوشیدنی های این گیاه کاهش دهنده فشار خون ، خنک کننده بدن ، رقیق و تصفیه کننده خون ، کنترل کننده کلسترول خون ، اختلالات کبدی ، صفرایی و همچنین آرام بخش می باشد و برعکس چای که باعث دفع آهن می شود چای ترش خود یکی از منابع غنی آهن به شمار می آید . رنگ قرمز در چای ترش به عنوان مکمل و به عنوان منبع جایگزین قهوه استفاده می گردد . کاسبرگ تازه پس از جوشاندن با شکر برای درست کردن شیرینی استفاده می شود .
کاسبرگ تازه چای ترش در تهیه سالاد ، پخت کیک ، سوپ ، سس ، پودرهای خوراکی استفاده می شود . کاسبرگ های یاد شده دارای مقدار زیادی اسید سیتریک و پکتین می باشد که برای درست کردن مربا ، ژله ، مفید می باشد . در سوپ های روغنی و سوسیس پودر دانه های چای استفاده می شود . همچنین دانه ها به عنوان جایگزین قهوه به علت وجود خواص محرك جنسی استفاده می شود .
دانه های این گیاه ادرار آور بوده و روغن قهوه ای حاصل از دانه های این گیاه در التیام زخم ها و بیماری ها مؤثر است . دانه آن حاوی چربی و پروتئین بوده و در هند از دانه های این گیاه به عنوان یک دارو برای سستی بدن ، گیجی و سوء هاضمه استفاده می شود .
دانه و کنجاله بذر چای ترش نیز در تغذیه طیور کاربرد دارد . چای ترش به دلیل دارا بودن فیبر و میزان سلولز بالا درصنعت کاغذسازی اهمیت زیادی دارد .
بر اساس نتایج تحقیقات صورت گرفته در سیستان و بلوچستان افزودن چای ترش به جیره های آلوده به آفلاتوکسین 1B در جوجه های گوشتی ، اثر سم افلاتوکسین را بر پاسخ ایمنی و عملکرد تولیدی کاهش می دهد .
- رقم سابداریفا
گیاهی یک ساله ، راست قامت ، درختچه ای ، انبوه ، ارتفاع در حدود 2/4 متر ، ساقه ای قوی ، صاف یا نسبتاً صاف ، استوانه ای شکل و قرمز می باشد . برگ ها بزرگ ، منفرد و متناوب با رگبرگ های پنجه ای قرمز رنگ ( 12 – 5/7 ) سانتی متر طول ، سبز رنگ و با دمبرگ کوتاه یا بلند هستند . برگ ها درگیاهچه های جوان و برگ های بالایی گیاهان پیر ساده و شبیه هم هستند .
گلبرگ ها سفید با مرکز قرمز رنگ در پایه میله پرچم واقع شده اند و زمانی که در انتهای روز ، پژمرده می شوند رنگ آن ها بنفش می شود . دارای کاسبرگ خوراکی قرمز تا زرد کمرنگ ، که این واریته الیاف کمتری دارد .
کاسبرگ به رنگ قرمز بوده و از 5 کاسبرگ بزرگ با یک اپیکالیکس 12-8 قسمتی تشکیل یافته و پیرامون پایه دارد ، که شروع به بزرگ شدن ، گوشتی شدن ، انحنا یافتن همراه با آبدار شدن می کنند ، کپسول ها قبل از رسیدن سبز ، پنج برچه ای بوده و در هر برچه دو ردیف دانه وجود دارد ، که در هر ردیف 4- 3 دانه قهوه ای روشن کلیوی شکل ، 5- 3 میلی متر طول و کاملاً کرك دار هستند .
کپسول ها در موقع خشک شدن قهوه ای شده و در این زمان دانه ها رسیده می باشند و باشکاف های اولیه کپسول باز می شود و دانه ها ریزش می کنند .
- واریته آلتیزیما
گیاهی یک ساله ، کم شاخه ، راست قامت ، با ارتفاع 8/4 متر می باشد ، که در حقیقت بیشتر به خاطر الیاف آن کشت شده و از کاسبرگ آن کمتر استفاده می شود . در شرق هندوستان ، نیجریه و تا اندازه ای در بعضی از نقاط گرمسیر در آمریکا کشت می شود . ساقه های این واریته و برگ های آن بعضاً سبز است ، ولی گاهی برگ های آن رگبرگ های قرمز دارند . گل ها به رنگ زرد و کاسبرگ هایش قرمز یا سبز ، غیرگوشتی ، خاردار و مصرف غذایی ندارد .
- ریکو
گیاهی با رشد نسبتاً کم ، بوته ای ، معمولاً برگ ها ساده که در مدت زمان طولانی به وجود می آیند و اغلب مواقع دارای سه لوب می باشند . گل ها دارای چشم ها ( نقاط ) قرمز تیره و دانه های گرده آن زرد طلایی است . کاسبرگ در زمان بلوغ دارای 5 سانتی متر طول و 2/3 سانتی متر عرض دارد . براکته ها ( برگک ها ) به صورت افقی هستند . بیشترین محصول هر گیاه کاسبرگ آن است برای آبمیوه و شربت استفاده می شود و رنگ آن قرمز تیره است .
- ویکتور
گیاهی با ارتفاع 13/2 متر ، راست و تنومند است . گل ها دارای چشم های ( نقاط ) قرمز تیره و دانه های گرده قهوه ای طلایی می باشد . این رقم در بعضی شرایط نسبت به رقم ریکو زودتر شکوفه می دهد . کاسبرگ های آن نسبت به کاسبرگ های رقم ریکو بلندتر هستند . براکته ها ( برگک ها ) بلندتر ، طولانی تر و دارای فرورفتگی به سمت بالا هستند و عصاره آن در آب میوه ، مربا و شربت مصرف می شود و کاملاً قرمز است .
- آرچر
این گیاه بعضی اوقات روسل سفید نامیده می شود . گیاهی بلند و قوی شبیه ویکتور ولی ساقه های آن سبز رنگ است . گل ها زرد و دانه های گرده قهوه ای است . کاسبرگ ها سبز رنگ یا سبز متمایل به سفید و کوچک تر نسبت به دو واریته دیگر ، اما محصول این گیاه خیلی بیشتر است . عصاره و آب میوه و دیگر محصولات تقریباً بدون رنگ است .
کشورهای چین و تایلند از بزرگترین تولید کنندگان چای ترش در دنیا هستند ، کشورهای آفریقا و شبه قاره هند نیز در رتبه های بعدی قرار دارند .
روش کاشت
معمولاً بوسیله بذر تکثیر می شود ، اما گاهی به آسانی از طریق قلمه رشد می کند . این روش گیاهان کوتاه تری ایجاد می کند ، که به صورت کشت مخلوط در بین درختان و گیاهان دیگر کاشته می شود ، که در این صورت عملکرد کاسبرگ ها نسبتاً پایین است . چون گیاهی با ریشه های عمیق است در تهیه بستر بذر شخم عمیق تا عمق 20 سانتی متر توصیه می شود .
اگر این گیاه فقط برای تولید کاسبرگ کشت شود ، زمان مناسب کشت در اردیبهشت می باشد . اگر کشت برای شاخ و برگ باشد ، بذر را می توان در اسفند و بدون تنک کردن کاشت .
بذرها بیشتر در ابتدای بهار در گلخانه های گرم کشت می شود و به سرعت رشد می کند . اگر رشد آن ها سالانه در نظر شود ، در ابتدای تابستان قسمت های اصلی آن شکل می گیرد و باید توسط چارچوب از آن ها باید محافظت شود ، تا رشد آن ها به طور کامل شکل گیرد . اگر به عنوان یک گیاه چند ساله کشت شود باید سال اول رشد را در گلخانه و در اوایل تابستان از گلخانه خارج نمود تا مورد پرورش قرار گیرد .
قلمه چوبی نشده باید در ماه های تیر و مرداد در چارچوب باشد . در طول مدت زمستان این گیاه باید در گلخانه های گرم مورد پرورش قرار گیرد و پس از آخرین سرما از گلخانه خارج شود . برای تولید کاسبرگ ، بذرها باید در یک بستر مناسب کشت شوند ، زمانی که گیاهچه ها به ارتفاع 10- 5/7 سانتی متر رسیدند ، به فواصل روی ردیف 6/1- 3/1 متر و فواصل بین ردیف 2/3 – 2 متر نشاء می شوند .
اما بذرها معمولاً به طور مستقیم در مزرعه ، به مقدار 6-4 بذر در هر کپه کشت می شوند ، کپه ها به فاصله 8/1- 9/0 متر روی ردیف و 3- 5/1 متر بین دو ردیف می باشد ، در مرحله 3- 2 برگی گیاهچه ها به میزان 50 درصد تنک می شوند .
این گیاه بیشتر در مناطق حاره ای کشت و کار می شود و رنگ قرمز کاسبرگ آن به عنوان نوشیدنی و رنگ خوراکی کاربرد دارد . زمان کشت آن را می توان از اردیبهشت تا اواخر خرداد ماه انجام داد و اگر هدف شاخ و برگ چای ترش باشد در اسفند ماه کشت انجام می شود . بهترین نواحی کشت این گیاه مناطقی است ، که دارای متوسط 125 میلی متر بارندگی سالیانه و حداقل دمایی 15 درجه سانتی گراد در اوایل فصل رشد داشته باشند .
آب و هوای مطلوب باعث رشد سریع و یکنواخت بوته های چای ترش می شود . این گیاه در طول رشد به چهار تا هشت ماه به دمای شبانه بیشتر از 21 درجه سانتی گراد نیاز دارد .
این گیاه دوره های خشکی را تحمل می کند و دوره های خشکی در ماه های آخر رشد مطلوب است . مناطقی که بارندگی کم و ناکافی باشد ، آبیاری منظم می تواند نتیجه مؤثری داشته باشد .
میزان بارندگی سالیانه مناسب برای رشد گیاه چای ترش 3500-500 میلی متر است . بعضی واریته ها محصول رضایت بخشی را در نواحی گرم و مرطوب می دهند ، اگرچه اغلب آن ها اندکی به خشکی مقاومند . میزان رطوبت نسبی هوا تقریباً 85-75 درصد در طول دوره رشد مناسب می باشد .
چای ترش گیاهی روز کوتاه و به تغییرات طول روز بسیار حساس بوده وبه سایه حساس می باشد . بنابراین توصیه می شود که در مناطق آفتاب گیر باید کشت شود . تاریخ کاشت بیشتر تحت تأثیر طول روز بوده و کمتر تحت تأثیر نیاز رطوبتی است . وقتی روزها کوتاه تر می شوند گلدهی اتفاق می افتد .
درجه حرارت مناسب برای جوانه زنی بذر 35 – 25 درجه سانتی گراد مناسب است . چای ترش به یخبندان بسیار حساس و در نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری تا ارتفاع 900 متری از سطح دریا بیشترین رشد را دارد . درجه حرارت مناسب برای رشد 27–12 درجه سانتی گراد است . متوسط دمای ایده آل در فصول تابستان و زمستان به ترتیب 28-12 درجه سانتی گراد است .
این گیاه در اکثر خاك ها ، شنی ، متوسط لومی و رسی رشد خوبی دارد و اسیدیته خاك های اسیدی ، خنثی ، قلیایی را تحمل کند .
مناسب ترین pH 5/7-5/5 است . رطوبت مداوم در خاك به طورمتوسط حدود 34 درصد برای رشد ایده آل ضروری است . این گیاه خاك های لومی شنی با هوموس مناسب به خوبی رشد می کند و البته خاك های فقیر را هم به خوبی تحمل می کند . خاك لومی شنی که دارای هوموس باشد ، مناسب ترین نوع خاك در تولید چای ترش است . چای ترش به شرایط غرقابی یا آب ایستادگی حساس است .
عملکرد قسمت سبز گیاه ( قسمت هوایی ) 50- 40 تن در هکتار گزارش شده است . نسبت خشک کردن 10 به 1/1 است یعنی از هر 4/45 کیلوگرم کاسبرگ تازه 99/4 کیلوگرم کاسبرگ خشک تهیه می گردد .
میانگین محصول 250 کیلوگرم در هکتار است ، اما تا 750 کیلوگرم در هکتار نیز گزارش شده است . میانگین تولید فیبر 1700 کیلوگرم در هکتار تا 3500 کیلوگرم در هکتار نیز گزارش شده است . میزان فیبر در ساقه ها حدود 5 درصد است . عملکرد فیبر 4- 1 تن در هکتار گزارش شده است . معمولاً عملکرد فیبر 1600 کیلوگرم در هکتار می باشد .
اصولاً بهترین نواحی کشت این گیاه در ایران مناطقی است ، که دارای 125 میلی متر بارندگی و حداقل دمایی 15 درجه سانتی گراد در اول فصل رشد باشد .
درجه حرارت نباید کمتر از 21 درجه سانتی گراد برای 4 تا 8 ماه باشد . زمان کشت گیاه بسته به نوع استفاده آن فرق می کند . اگر هدف تولید کاسبرگ باشد کشت از اردیبهشت تا اواخر خرداد ماه انجام می شود و اگر منظور استفاده از شاخ و برگ آن باشد کشت در اسفند ماه صورت می گیرد .
رایج ترین روش تکثیر چای ترش به وسیله بذر است و کمتر به وسیله قلمه تکثیر می شود . تکثیر با قلمه موجب تولید بوته های کوتاه تری می کند . بیشترین کاربرد قلمه های ریشه دار شده در کشت مخلوط با سایر گیاهان است .
کشت مخلوط ( توام ) در بین درختان و سایرگیاهان کاشته می شود ( مثلاً همراه با سه محصول دیگر ) و در هند این روش متداول تر است در این شرایط عملکرد کاسبرگ های چای ترش تا حدودی کاهش می یابد . چای ترش با ریشه های عمیق بوده و در تهیه بستر بذر ، شخم باید عمیق باشد (20 سانتی متر) .
اگر این گیاه فقط برای تولید کاسبرگ کشت شود ، زمان مناسب کشت در فلوریدای جنوبی اردیبهشت است . روش کپه کاری یکی از روش های رایج کشت است ودر هر کپه 6-4 بذر کاشته می شود . عمق کاشت بذر حدود 20 سانتی متر توصیه می شود . کپه ها به فاصله 8/1- 9/0 متر روی ردیف و 3- 5/1 متر بین دو ردیف می باشد .
در مرحله 3- 2 برگی گیاهچه ها به میزان 50 درصد تنک می شوند . میزان بذر مصرفی در هکتار در روش دست پاش 15 تا 17 کیلوگرم و خطی 12-10 کیلوگرم است . برای باغچه های خانگی ، بذر چای ترش به طورمستقیم در 15 اردیبهشت در ردیف هایی کشت و بعد از جوانه زنی به فواصل یک متری تنک می شوند .
بذرها بیشتر در ابتدای بهار در گلخانه های گرم کشت می شود و به سرعت رشد می کنند . اگر رشد سالانه آن ها در نظر گرفته شود در ابتدای تابستان قسمت های اصلی آن شکل می گیرد و باید توسط چارچوب محافظت شوند ، تا رشد آن ها به طور کامل شکل گیرد .
این گیاه اگر به عنوان یک گیاه چند ساله مورد کشت قرار گیرد ، باید سال اول رشد در داخل گلخانه صورت گیرد و در اوایل تابستان از گلخانه خارج شده و در فضای باز کشت شود . سپس قبل از این که قلمه چوبی شود ، یعنی در ماه های تیر و مرداد باید در چارچوب قرار گیرد . در طول مدت زمستان این گیاه باید در گلخانه های گرم پرورش یابد و پس از آخرین سرما از گلخانه خارج شود .
بالاترین عملکرد کاسبرگ خشک و کاسبرگ تازه از تاریخ های کاشت در ماه اردیبهشت و خرداد می باشد و با این روند از 350 کیلوگرم سولفات آمونیم و120 کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار استفاده می کنند . فسفر به گسترش ریشه و پتاسیم سبب افزایش توانایی تحمل به خشکی ، مقاومت به آفات وبیماری ها و همچنین بهبود کیفیت فیبرهای تولیدی در گیاه دارویی چای ترش می شوند .
به طور کلی ، گیاه چای ترش را به شیوه های قرار دادن در سایه ، آفتاب و به روش آون خشک می کنند . خشک کردن چای ترش در این سه شرایط در ماده مؤثره گیاه تأثیر به سزایی دارد . در روش طبیعی ، کاسبرگ ها پس از جداسازی از کپسول ها روی صفحات مشبکی که هوا دو طرف آن جریان دارند ، قرار داده می شوند .
این صفحات در سایه یا زیر آفتاب به منظور خشک کردن کاسبرگ های گیاه چای ترش گذاشته می شوند . شرایط خشک کردن در سایه نسبت به شرایط آفتاب بهتر است ؛ چرا که در شرایط آفتاب ماده مؤثره این گیاه دارویی به دلیل بالا بودن میزان دما ، کاهش می یابد .
در شرایط صنعتی استفاده از روش « آون یا دمای تحت کنترل » راهکار مناسبی نسبت به شرایط سایه برای خشک کردن گیاهان دارویی است ، ولی تفاوت معنی داری میان شرایط خشک کردن در سایه و خشک کردن به روش « آون » از لحاظ میزان ماده مؤثره وجود ندارد .
برای جلوگیری از کاهش میزان ماده مؤثره گیاهان دارویی ، علاوه بر شرایط خشک کردن آن ، باید به زمان برداشت آن ها نیز توجه شود . زمانی که کاسبرگ ها از میوه گیاه جدا شده باشند و قبل از آن که حالت فیبری پیدا کنند ، زمان مناسبی برای برداشت می باشد . به عبارت دیگر برداشت چای ترش بعد از افتادن گل و قبل از خشک شدن و باز شدن غلاف دانه صورت می گیرد .
از طرفی ، معمولاً چای ترش برداشت شده بعد از ساعت نه صبح به طورمثال در شهرستان خاش و ایرانشهر ارزان تر خریداری می شود ، زیرا دمای آفتاب موجب کاهش ماده مؤثره آن می شود .
ویژگی های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی چای ترش بهره برداری های متنوعی برای آن ایجاد کرده است . از جمله می توان به موارد ذیل اشاره کرد :
1 . دم کرده برگ این گیاه منبعی غنی از آهن و مس بوده و از پودرآسیاب شده کاسبرگ آن به عنوان طعم دهنده در کیک ، شکلات ، بستنی استفاده می شود . با آسیاب کردن کاسبرگ ها و خیساندن در آب و سپس صاف کردن آن ها نوشیدنی خوش طعمی تهیه می شود . کاسبرگ های تازه حاوی کلسیم ، نیاسین ، آهن ، ریبوفلاوین و رنگیزه هیبستین می باشند ، که یک آنتوسیانین محسوب می شود . کاسبرگ های خشک شده محتوای هیبستین ، سابدارتین و فلونوئید گوسی پتلینت هستند .
2 . الیاف به دست آمده از ساقه گیاه چای ترش در صنعت نساجی ، نخ و ریسمان استفاده می شود .
3 . به دلیل دارا بودن فیبر و میزان سلولز بالا ، کاغذ با کیفیت بالا تولید می شود . از این رو در صنعت کاغذسازی اهمیت زیادی دارد . این گیاه در صنعت نساجی و تهیه زغال چوب هم استفاده می شود .
4 . دانه و کنجاله بذر چای ترش در تغذیه طیور استفاده می گردد. کنجاله حاصله پس از روغن کشی حاوی مقادیر کمی از مواد ضد تغذیه ای از قبیل تانن ، بازدارنده آلفا آمیلاز ، بازدارنده پروتئازها ، گوسیپول و اسید فایتیک است . قیمت کنجاله دانه چای ترش در کشور نیجریه در سطح قیمت کنجاله سویا است .
بنابراین استفاده از آن در جیره طیور باعث کاهش قیمت جیره نسبت به کنجاله سویا می شود .
لینک دانلود طرح توجیهی کشت و پرورش چای ترش