ایمان حبیبی (سفارش طرح توجیهی)
09126277388
امیر حبیبی (سفارش طرح توجیهی)
09127975250
ایمان حبیبی (سفارش ماشین آلات)
09360555304
آویشن نسبت به شرایط محیطی سازگاری خوبی دارد .
از شاخص ترین صفات آویشن بقاء و سازگاری آن نسبت به خشکی است و از این گیاه به عنوان گیاه زینتی و دارویی استفاده می شود . این گیاه هم اکنون در استان های تهران ، کرمانشاه و اصفهان در سطح وسیع کشت می شود . این گیاه دارای خواص دارویی ارزنده ای است .
جهان امروز ، جهان تولید ، صادرات ، ارزش افزوده و جهان برترین های اقتصادی است ؛ حتی سیاست را توانمندان اقتصادی رقم می زنند . در این میان ، در برخی کشورهای درحال توسعه از جمله ایران مزیت نسبی بخش کشاورزی بیش از سایر بخش های اقتصادی است .
زیربخش هایی از این بخش به واسطه شرایط آب و هوایی و برخی دیگر از مزیت ها مانند نیروی کار ارزان ، وجود نهاده های اولیه در داخل ، وجود دانش بومی ارزشمند از جایگاه ارزنده ای برخوردار است . صنعت گیاهان دارویی از جمله این زیربخش ها است .
صنعت و تجارت « آویشن » و تولید فراورده های این گیاه ، اعتباری شایسته و جهانی در میان صنایع دیگر جهان برای خود یافته است . مطالعات انجام شده نشان می دهد که تنها اسانس آویشن بجز محصولات دیگر آن در صنایع عطرسازی ، داروسازی ، غذایی ، آرایشی و بهداشتی استفاده می شود .
اقتصاد ایران از دهه پنجاه همواره تحت حمایت مداوم درآمد نفتی به گونه ای شکل گرفت که عدم توازن و هماهنگی بین بخش های اقتصادی از ویژگی های بارز آن می باشد .
کشت و فرآوری گیاهان دارویی به دلیل استفاده از مواد طبیعی به جای مواد شیمیایی مصنوعی از اهمیت بالایی برخوردار است . از گیاهانی که در این خصوص بسیار به آن توجه شده است ، گونه های مختلف تیره نعناع است . در تیره نعناع 4000 گونه گیاه وجود دارد ، که در 200 جنس جای داده شده اند ، که تقریباً در تمام نقاط جهان به خصوص در نواحی مدیترانه ای می رویند و معمولا دارای اسانس هستند .
جنس سالویا با پراکنش وسیع و گونه های متعدد به صورت یک ساله و چندساله است ، که بزرگترین جنس سالویا از تیره نعناعیان بوده و 700 تا 900 گونه در سرتاسر جهان را شامل می شود . در ایران ، نیز 58 گونه از این جنس شناسایی شده است که 17 گونه آن ها بومی هستند و از طریق تا کنون بر روی گونه های انحصاری ایران ، چندان کار انجام شده است .
با دارا بودن 70 گونه و میزان 40 درصد انحصاری بودن گونه های مریم گلی در ایران ، کشور یکی از مراکز مهم تنوع این جنس در دنیا محسوب می شود . دامنه جذابی از تنوع مورفولوژیکی که از هر جای دیگری در دنیای قدیم مهم تر است در ایران وجود دارد .
اکثر گونه های سالویا به خاطر مواد مؤثرشان در مواد غذایی ، داروها و صنایع معطره کاربرد دارند . شایان ذکر است ، امروزه استفاده از روغن های اسانسی در صنایع بهداشتی آرایشی ، غذایی و دارویی به قدری وسیع است ، که در بسیاری از کشورها مقادیر زیادی از این اسانس ها و یا ترکیب های تشکیل دهنده آن ها به صورت سنتزی تهیه می شوند .
اسانس های طبیعی به دلیل نداشتن خطرات ناشی از آلودگی با مواد شیمیایی و نیز بو و اثر ویژه بسیار چشمگیر هستند ، که در ترکیب های سنتزی به راحتی دردسترسی نیست .
با توجه به اهمیت ترکیب های موجود در اسانسِ گونه های مختلف مریم گلی و از نظر مهم بودن استفاده از اسانس گیاهان دارویی در صنایع مختلف ، انجام پژوهش هایی برای شناسایی بهترین گونه ها که دارای بالاترین میزان اسانس و بهترین کیفیت هستند ، برای بالا بردن تولید و فرآوری گیاهی و همچنین صادرات غیرنفتی دارای اهمیت فراوان است .
در کشور ما با وجود تنوع آب و هوایی ، شرایط برای کاشت و پرورش گیاهان معطر مناسب بوده و از آنجایی که محصول نهایی در زراعت گیاهان دارویی دست یابی به متابولیت های ثانویه و یا همان مواد مؤثره دارویی است ؛ بنابراین عملکرد نهایی در زراعت گیاهان دارویی براساس میزان ماده مؤثره تولید شده در واحد سطح سنجیده می شود .
اسانس های استخراج شده از گیاهانی که در مناسب ترین شرایط کشت شده اند ، نه تنها می توانند نیاز داخلی را رفع کنند ، بلکه می توانند جایگاه مهمی در صادرات کشور داشته باشند .
گیاه شناسی مریم گلی
مریم گلی با نام علمی labiatea گیاهی متعلق به خانواده Salvia officinalis است ، که دارای ظاهرپرپشت بوده و چند ساله و پرشاخه به ارتفاع 30 – 60 cm ، برگ ها به صورت متقابل به رنگ سبزروشن و ضخیم و همچنین دارای شبکه ای از رگبرگ هاست .
مریم گلی یک گیاه دارویی علفی و چندساله است که ارتفاع آن به 40 تا 80 سانتی متر می رسد .
قسمت های مختلف این گیاه دارای کرك های خاکستری رنگ است و برگ های این گونۀ مریم گلی برخلاف گونه های دیگر بلند و نیزه ای شکل است . گل های این گیاه به رنگ آبی مایل به بنفش هستند .
مریم گلی دارای دو نوع برگ در طول ساقه است که یکی بیضوی و دندانه دار و دارای دمبرگ دراز در قاعده ساقه و دیگری برگ های کوچک نوك تیز ولی عاری از دمبرگ در قسمت های فوقانی ساقه است .
گل ها به رنگ آبی مایل به بنفش و به ندرت سفید است ، که در فاصله ماه های خرداد و تیر می روید ؛ همچنین گل دارای نوش فراوان و معطر که محبوب زنبورعسل است . میوه مریم گلی چهارفندقه و محصور در کاسه گل است . ریشه مریم گلی ریشه ، مایل به قهوه ای ، راست بوده و ساقه های آن من شعب و چهارگوش پوشیده از کرك است .
اندام های هوایی گیاه به خصوص برگ های آن حاوی اسانس هستند . مقدار اسانس در شرایط اقلیمی مختلف ، متفاوت است. مهمترین ترکیبات تشکیل دهنده آن عبارت اند : « کامفور » ، ( 10 تا 15 درصد ) « سینئول » ، ( 30 تا 50 درصد ) « تویون » : ( از 6 تا 14 درصد) . از دیگر ترکیبات اسانس می توان از ( « بورنئول » 10 درصد و 1 تا 2 درصد) نام برد. همچنین گیاه شامل مواد تلخ ( 3 تا 8 درصد)، « پنین » مواد تاننی، فلاونویید و مواد گلیکوزیدی و رزینی است.
این محصول کاربردهای غذایی ، دارویی ، زینتی و خواص دارویی و غذایی دارد ، که عبارت اند از :
آویشن دارای اثرات ضد قارچی و ضد باکتریایی قوی است و این خاصیت به دلیل وجود تیمول و کارواکرول در اسانس آویشن است .
مشخص شده است که اسانس آویشن دارای اثرات ضد اسپاسم ، ضد سرفه و خلط آور است . پماد حاصل از آویشن برای درمان برخی بیماری های پوستی کاربرد دارد . شستن سر با محلول رقیق اسانس آویشن سبب افزایش جریان خون در پوست سر و قوی شدن غده های مو و در نتیجه جلوگیری از ریزش مو می شود .
در علم آروماتراپی ( رایحه درمانی یا عطردرمانی ) از اسانس آویشن استفاده می شود . داروهای گیاهی زیر از گیاه آویشن هستند ، که در بازار موجود می باشند که عبارتند از : 1- شربت توسیان ، ضد سرفه و خلط آور ، محصول شرکت گل دارو 2- قطره توسیون ، ضد سرفه و خلط آور ، محصول شرکت باریج اسانس 3- قطره توسیگل ، ضد سرفه و خلط آور ، محصول شرکت گل دارو 4- قطره تیم آرتا ، ضد سرفه و خلط آور ، محصول شرکت ایران داروك 5 - شربت و قرص تیمکس ، ضد سرفه و خلط آور ، محصول شرکت ایران داروك 6 - محلول دهان شویه پرسیکا ، محصول شرکت پورسینا .
برگ ها و سرشاخه های گل دار مریم گلی خواص درمانی متعددی دارند که مهمترین آن ها عبارت اند از : ضدعفونی کننده ( در صورت استفادة خارجی ) ، ضد تشنج ، کمک کننده به هضم غذا ، کاهش دهندة قند خون و ضدنفخ .
عصارة مریم گلی دارای اثر بسیار قوی ضد اکسیدان است و مطالعات اخیر نشان داده است که این اثرات ، به دلیل وجود اجسامی از جمله اسید لابیاتیک و اسید کارنوزیک در آن است .
همچنین ترکیب سالوین آن که یک اسید فنلی است به همراه مشتق منو متیل اتر آن ، دارای خاصیت ضد میکروبی قوی به ویژه روی استافیلوکوك اورئوس است .
در طب عوام برای توقف ترشح شیر ، کاهش فشار خون به عنوان قاعده آور مصرف می شود ؛ همچنین در طب چین از ریشه مریم گلی به اصطلاح برای حرکت خون ، دردهای قاعدگی و مشکلات قلبی استفاده می کنند .
این گیاه به عنوان آرام بخش و کاهش حرارت بدن کاربرد دارد . برای این منظور ریشه را پودر کرده و به آن 5 تا 10 گرم آن یک لیوان آب جوش اضافه می کنند . 20 دقیقه به حال خود گذاشته می شود که بهتر است درب ظرف بسته باشد و سپس صاف کرده و میل می شود .
روش های تکثیرآویشن :
کشت گیاه آویشن به 3 طریق امکان پذیر است اما بهترین و مناسب ترین روش برای کشت هر چه بهتر و مناسب تر کشت به وسیله تقسیم بوته می باشد ، که هم از نظر اقتصادی مرقون به صرفه و هم از لحاظ کیفی و عملکرد است ، بالاترین سطح را دارا می باشد .
آبیاری
این گیاه به آب ایستایی پای طوقه و عدم تهویه خاك حساس است و به طور تقریبی پس از جوانه زنی و سبزشدن به فواصل آبیاری کم حدود 3 تا 4 روز نیاز دارد . اگر آبیاری زیاد شود باعث پوسیدگی ریشه و ساقه شده و دچار بیماری قارچ می شود .
خاك
خاك سبک ( لومی شنی ) که حاوی ترکیبات کلسیم کشت می باشد ، ولی خاك های سنگین برای کشت این گیاه مناسب نیست و سبب کاهش عملکرد پیکره رویش و اسانس آن می شود . گیاه سازگار با خشکی خاك بوده و در شرایط آب و هوایی خشک و نیمه خشک و نیز به خاك های آهکی علاقه زیادی دارد .
نیاز کودی و مواد غذایی به زمین های تهی از مواد و عناصر غذایی در فصل پاییز هنگام آماده ساختن خاك 20 تا 30 تن در هکتار کودهای حیوانی کاملا پوسیده باید اضافه شود . فصل بهار قبل از کشت گیاه 50 تا 80 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر و همین مقدار اکسید پتاس به همراه 30 تا 50 کیلوگرم در هکتار ازت باید در اختیار گیاهان قرار گیرد .
از آنجا که آویشن گیاهی چند ساله است . از این رو خاك مزرعه در طول رویش گیاه ، باید تجزیه شود و در صورت لزوم مواد و عناصر غذایی مورد نیاز گیاه مانند : ( فسفر ، پتاسیم ، کلسیم و ازت ) به خاك اضافه شود . از سال دوم رویش قبل از وجین علف های هرز همه ساله فصل بهار باید 30 تا 50 کیلوگرم در هکتار ازت در اختیار گیاهان قرار گیرد .
پس از برداشت گیاهانی که با آویشن به تناوب کشت شده اند ، در فصل پاییز کودهای حیوانی مورد نیاز به خاك اضافه می شود و با شخم زدن مناسبی به عمق 20 تا 25 سانتی متری خاك فرستاده می شود . اوایل بهار پس از شکستن سله ها و خردکردن کلوخ ها زمین را باید برای کشت آویشن تسطیح کرد .
نور
آویشن گیاهی مدیترانه ای است و در طول رویش به هوای گرم و نور کافی نیاز دارد . آویشن در دماهای بالا وتشعشعات شدید آفتاب رشد می کند . آویشن مخصوص مناطق نیمه خشک با تشعشعات کافی نور خورشید است و در شرایط خیلی خشک و بدون بارندگی عملکرد آن کاهش می یابد .
آویشن گیاهی است که به طور طبیعی در شرایط مزرعه ای در نواحی نیمه خشک ، معتدل گرم در دماهای بالا و تشعشع شدید آفتاب و در خاك خوب زهکشی شده رشد می کند . آویشن در مراحل اولیه دارای رشد خیلی کند بوده و در مراحل بعدی نمو " مخصوصا 60 روز بعد " یک افزایش سریع در تجمع ماده خشک ( 4 تا 6 برابر تحت نور اضافی و 5/2 تا 5 برابر تحت نورطبیعی ) نسبت به گیاهان40 روزه دارد .
میزان آب خاك و رژیم های نوری به طور معنی داری رشد کلنی های آویشن ( وزن خشک ریشه و اندام هوایی ) را تغییر می دهند و بین شرایط نوری و میزان رطوبت خاك اثر متقابل مشاهده شده و تاثیر افزایش رطوبت خاك در شرایط نور طبیعی به اندازه نور اضافی قابل توجه نبوده است و افزایش رطوبت خاك در شرایط نور طبیعی تاثیری به مراتب کمتر از شرایط نور اضافی دارد .
به هرحال در شرایط نور اضافی و رطوبت خاك 70 درصد بالاترین میزان فتوسنتز و اسانس گیاه مشاهده می شود و کمترین میزان اسانس نیز در شرایط نور طبیعی و 50 درصد رطوبت خاك ذکرشده است . البته منظور از نور اضافی یعنی جریان فتوسنتزی200 میکرومول بر مترمربع در ثانیه است ، که به وسیله لامپ های HPS به همراه نور طبیعی ایجاد می گردد .
در تحقیقی برای بررسی سطح نوری بر روی میزان اسانس گیاه آویشن تحت شدت های مختلف نوری ( سایه ، ابری ، 15 ، 27 ، 45 و 100% نور کامل ) قرارداده شدند و مشخص شد که بیشترین غلضت اسانس و میزان تیمول و میریسین موجود در اسانس در نور کامل خورشید به دست می آید . طول برگ و تراکم Peltatehair با کاهش سطح نوری کاهش می یابد .
تحقیقات نشان می دهد که اگر گیاهان معطر در فضای باز مزرعه کشت شوند ترکیبات معطر آنها در مقایسه با کشت در گلخانه افزایش چشمگیری می یابد ، که علت آن را دمای پایین مزرعه در شب ذکر کرده اند . آویشن گیاهی گرما دوست و حساس به سرمای زمستانه است در بین کالتیوارهای مختلف آن به میزان حساسیت به سرما متفاوت است ، به عنوان مثال آویشن آلمانی از کالتیوارهای مقاوم به سرما است .
اگر چه با تأخیر برداشت کردن و پایین تر بریدن پیکر رویشی عملکرد افزایش می یابد ، ولی موجب حساس شدن گیاه به سرمای زمستانه می شود . جوانه زنی بذور در رشد و نمو گیاهچه آویشن در ماه های پاییز و زمستان به علت دمای پایین کندتر از ماه های بهار و تابستان است .
در شرایط 25 درجه سانتی گراد در16 ساعت و 20 درجه سانتی گراد در 8 ساعت قدرت رویش بذور به بیش از 80 درصد می رسد . آویشن ، گیاهی است نورپسند که در شرایط آفتابی و شیب های جنوبی رشد مطلوبی دارد .
آویشن در شدت نور بالا در مقایسه با نور طبیعی موجب رشد عمودی شاخه ها ، افزایش تعداد شاخه های جانبی ، ضخیم تر شدن شاخه ها ، پررنگ و براق شدن برگ ها ، افزایش کلروفیل ، افزایش غده های اسانس ، کاهش تنفس روزنه ای و کوتیکولی و افزایش پتانسیل فتوسنتزی می شود . در این شرایط عملکرد وزن خشک و تولید اسانس افزایش می یابد .
مطالعات اخیر نشان می دهد که نور موجب ایجاد کرك های غده ای سپری می شود که محل اولیه تجمع مونوترپن ها است .
همچنین ، گزارش ها حاکی از آن است که درآویشن وقتی رطوبت خاك 50 درصد ظرفیت مزرعه باشد نسبت به 90 درصد ظرفیت مزرعه موم روی کوتیکول افزایش و تنفس کاهش می یابد ، در رطوبت بالاتر تولید وزن خشک افزایش می یابد .
بذور آویشن در شرایط اقلیمی مناسب 14 تا 20 روز پس از کاشت سبز می شوند . با گذشت سن ( گیاهان چند ساله ) در اوایل بهار ( فروردین ) رویش گیاهان آغاز می شود و از اواسط اردیبهشت اولین گل ها ظاهر می شوند و گلدهی تا اواخر خرداد همچنان ادامه می یابد .
چنانچه گیاهان در تابستان برداشت شوند تحت شرایط اقلیمی مناسب و با تشکیل ساقه های گل دهنده مجددا به گل می روند . PH خاك بین 5/4 تا8 مناسب است .
دما و رطوبت
با کاهش دما به حدود صفر درجه سانتی گراد ، اندام هوایی آویشن به ویژه برگ های آن تیره رنگ می شوند .
کاشت گیاه آویشن
آویشن از طریق بذر ، قلمه و تقسیم بوته تکثیر می شود . عدم یکنواختی پوشش مزرعه همواره به عنوان یک مشکل در کشت مستقیم بذر است به همین دلیل تولید نشاء بذری در بسترگلخانه و سپس انتقال نشاها به مزرعه مفید بوده است .
بذور آویشن طی یک تا دو هفته در دمای 12-32 درجه سانتی گراد (54 -90 درجه فارنهایت ) جوانه می زنند . گاهی ، جوانه زنی توسط نور تسریع می شود .
آویشن به آسانی از قلمه های 5-10 سانتی متری در بهار تکثیر می شود . هورمون های افزایش دهنده ریشه برای تکثیر ممکن است مفید باشند . در تحقیقی مشخص شده که کشت مستقیم عملکرد ماده خشک بیشتری نسبت به نشا کاری در برداشته است . زمان مناسب برای کشت بذر در خزانه اواخر اسفند است و در زمان انتقال ، نشاها به ارتفاع 10 تا 15 سانتیمتری رسیده اند .
زمان کاشت مستقیم بذور اوایل بهار یا اواسط پاییز می باشد . عمق کاشت کمتر از 5/0 سانتی متر و میران بذر لازم 5 تا 6 کیلوگرم در هکتار می باشد .
در تحقیقی جهت بررسی تراکم مناسب برای دستیابی به عملکرد بالاتر آویشن در فواصل بین دو بوته 15 ، 30 و45 سانتی متری و در ردیف هایی به فاصله 60 سانتی متر کشت گردید و مشخص شد که فواصل بوته ها کمتر به طور معنی داری سبب افزایش عملکرد سرشاخه و میزان اسانس در واحد سطح شده و بیشترین عملکرد در فاصله کاشت 15 سانتیمتر به دست آمده است ، البته ، درصد اسانس در سر شاخه خشک گیاه تحت تاثیر فاصله کاشت قرار نگرفت .
تکثیر آویشن
در سطح وسیع از روش تقسیم بوته که زحمت زیادی می طلبد کمتر استفاده می شود اما وقتی گیاهان سه تا چهار ساله شدند برای جلوگیری از چوبی شدن باید تقسیم شوند . زیرا ، در حالت بلوغ و چوبی شده تولید برگ های جدید کاهش می یابد و در نتیجه عملکرد اسانس کم می شود .
در آویشن کشت بذر نسبت به قلمه عملکرد بیشتری را حاصل می کند . کشت مستقیم بذر بهتر است در زمستان انجام گیرد . زیرا ؛ در این روش رطوبت کافی جوانه زنی در اوایل بهار تامین می شود ، جوانه زنی بذور آویشن خوب و مطمئن است ولی به علت رشد کند باید از علف های هرز محافظت شوند ، برای اطمینان از جوانه زنی خوب بذور بایستی متراکم کشت شوند به همین دلیل تنک کردن لازم است . در سطح وسیع از روش خزانه کاری و انتقال نشاء استفاده می شود .
کاشت بذر به صورت مستقیم و غیرمستقیم صورت می گیرد .
زمان مناسب برای کشت مستقیم بذر ، فروردین ماه است . بذور به فاصله 40 تا50 سانتی متر روی ردیف و فاصله بین ردیف 50 سانتی متر کشت می شوند . عمق کاشت حداکثر 5/0 سانتی متر است و برای هر هکتار زمین 5 تا 6 کیلوگرم بذر نیاز است .
به دلیل کوچک بودن بذر بهتر است به نسبت 1 به 3 با ماسه نرم ( یک قسمت بذر و سه قسمت ماسه ) مخلوط شود ( برای یک هکتار زمین 100 هزار بوته نیاز است . ) به صورت جوی پشته است .
به زمین های تهی از مواد و عناصرغذایی در فصل پاییز هنگام آماده سازی خاك 20 تا 30 تن در هکتار کودهای حیوانی کاملاً پوسیده اضافه می شود و حدود150 کیلوگرم کود اوره و 100 کیلو کود کامل نیاز می باشد . اوایل بهار پس از شکستن سله ها و خردکردن زمین را باید برای کشت آویشن تسطیح کرد .
قلمه آویشن به آسانی از قلمه های 5 تا 10 سانتی متر در بهار تکثیر می شود . طول مدت ریشه دار شدن قلمه جهت انتقال آن به زمین اصلی 60 تا 45 روز است .
کشت غیرمستقیم بذر در نیمه دوم اسفند ماه در خزانه هوای آزاد صورت می گیرد . بذور در ردیف هایی به فاصله 25 تا 30 سانتی متر کشت می شوند . هنگامی که ارتفاع نشاها به 10تا 15 سانتی متر رسید ، آنها را می توان به زمین اصلی ( به فاصله ردیف 50 سانتی متر و فاصله بوته ها روی ردیف 25 سانتیمتر ) منتقل کرد .
تکثیر رویشی آویشن از طریق تقسیم بوته است . به این صورت که پس از خارج کردن بوته های دو ساله و سالم و عاری از هر گونه آلودگی قارچی ، آنها را به 2 یا 3 قسمت تقسیم می کنند و در زمین اصلی کشت می کنند . فصل پائیز یا بهار زمان مناسبی برای این کار است . بهترین روش برای ازدیاد و تکثیر آویشن ، تقسیم بوته است .
روش داشت ( تنک ، سله ، وجین)
سله شکنی و وجین علف هرز بسیار ضروری است .
وجین علف های هرز برای مزارع آویشن بسیار با اهمیت است . آویشن در اوایل رشد به علف های هرز بسیار حساس است و قدرت رقابت چندانی با علف های هرز ندارد . برای مبارزه شیمیایی با علف های هرز آویشن های چندساله در فصل پاییز می توان از علف کش ( سینبار ) به مقدار 2 تا 5/2 کیلوگرم در هکتار استفاده نمود . همچنین از علف کش ( رونستار ) نیز می توان استفاده کرد . که زمان استفاده از این علف کش اواسط بهار است .
از علف های هرز آن می توان به سس ، تاج خروس و در بعضی زمین ها به خرفه اشاره کرد .
برداشت آویشن
برداشت آویشن نقطه بحرانی در مدیریت زراعی این گیاه محسوب می شود به طور کلی بهترین زمان جمع آوری اندام رویش ( برگ ها و ساقه های جوان ) حاوی مواد موثر هنگامی است ، که گیاه در مرحله گل زایی باشد . در تحقیقی در کرج زمان برداشت مناسب مرحله شروع گل دهی ذکر شده است و ارتفاع مناسب برداشت 10 سانتی متر از سطح خاك گزارش شده است .
برای خشک کردن محصول یک خشک کن با جریان هوای تحت فشار مناسب می باشد .
آویشن بایستی در دمای پایین تر از 40 سانتی گراد برای کاهش اتلاف عطر در جریان تبخیر خشک شود و رنگ سبز خود را حفظ کند محصول خشک شده باید پروسه جدا کردن برگ از ساقه ها و غربالکردن را برای حذف گرد و غبار طی کند تا محصول یک نواختی تولید شود اسانس آویشن را از اندام هوایی تازه آویشن می توان به وسیله سیستم تقطیر بخار استخراج کرد ، اسانس در غدد کوچک روی برگ ها ذخیره شده است عملکرد و کیفیت اسانس بسته به ساختار ژنتیکی گیاه ، مرحله بلوغ گیاه ، زمان برداشت ، محیط و عملیات استخراج فرق می کند .
زمان برداشت
میزان اسانس در آویشن برحسب زمان برداشت متفاوت است . هورنوك (1992 ) در بررسی تغییرات فصلی میزان اسانس نشان داد که حالت تمام گل دارای حداکثر اسانس است و این زمان را برای برداشت توجیه کرد ، وی بهترین عملکرد وزن خشک و اسانس را 2 نوبت برداشت ، نوبت اول در حالت تمام گل در بهار و نوبت دوم را اوایل پاییز بدست آورد .
در مناطق مختلف زمان برداشت مناسب برای آویشن متفاوت است زیرا در یک منطقه بهترین زمان برداشت را اوایل مهرماه و در منطقه ای دیگر اواخر خردادماه گزارش کرد .
همچنین بیشترین مقدار اسانس در اوایل گلدهی حاصل می گردد اما در تاریخ های مختلف برداشت حتی اگر گیاهان در مراحل نموی یکسان باشند نیز میزان اسانس متفاوت است ؛ زیرا میزان اسانس نه تنها به مراحل نمو گیاه بلکه به درجه حرارت ، رطوبت ، شدت و میزان نور ، جریان هوا و بارندگی نیز بستگی دارد ، وی گزارش کرد که در زمان برداشت مرداد و شهریور نسبت به خرداد و تیر عملکرد اسانس بیشتری به دست می آید .
همچنین اظهار کرد که اگرچه با دیرتر برداشت کردن و از ته زدن گیاه عملکرد افزایش می یابد ولی میزان حساسیت گیاه به سرمای زمستانه می شود ، وی در سال اول رویش زمان برداشت 25 مردادماه را توجیه می کند . در زمان برداشت 20 خرداد تا 17مرداد اسانس بالایی حاصل شد که غنی از فنل بود .
برداشت از 23 مرداد تا 4 آبان موجب کاهش مقاومت به سرمای زمستانه و به تاخیر افتادن گلدهی در سال بعد شد .
میزان اسانس در برگ های آویشن در تیر به حداکثر می رسد ولی با توجه به بالا بودن عملکرد وزن خشک در فروردین عملکرد اسانس در این ماه بالاترین میزان خود را دارا است . مقدار محصول برداشت شده در سال اول کم و از سال دوم 5/1 تا 5/2 تن در هکتار گیاه خشک بدست می آید .
گزارش از شمال ایتالیا در سال های 1986 و 1987 نشان می دهد ، که میزان ترکیبات فنلی آویشن در زمان تمام گل از سالی به سال دیگر متفاوت است .
در بررسی تغییرات فصلی اسانس و ترکیبات آویشن گزارش کرده اند ، که حداکثر عملکرد وزن تر اسانس و تیمول وقتی به دست می آید که گلدهی به اتمام رسیده باشد ، در این تحقیق مشخص شد کحداکثر میزان اسانس در برگ ها می باشد و ساقه از مقدار ناچیزی اسانس برخورداراست .
درسال انتقال نشاء ( سال اول ) آویشن فقط یک بار برداشت می شود و از سال دوم به بعددر یک فصل رشد 2 یا حتی 3 برداشت امکان پذیر است ولی 2 بار برداشت مطمئن تر است . هر 3 تا 4 کیلوگرم وزن در یک کیلوگرم وزن خشک محصول بدست می آید .
تناوب کشت :
آویشن حداقل 4 تا 6 سال در یک مکان باقی می ماند و باید با گیاهانی به تناوب کشت کرد که دوره رشد رویشی کوتاهی داشته باشد و مدت کوتاهی پس از کشت برداشت شوند . مانند: ( چغندر ، ذرت ، جو ، سویا ) مناسب برای این کار هستند . 3 تا 4 سال پس از برداشت آویشن آن را مجدداً می توان درهمان زمین کشت کرد . اندام مورداستفاده : سرشاخه های گلدار و برگ های آن می باشد
کاشت ، داشت و برداشت
تکثیر این گیاه بوسیلۀ بذر یا از طریق تقسیم بوته امکان پذیر است ، که برای این کار معمولا در روش کشت مستقیم بذرها را در اواخر آبان ماه در ردیف هایی با فاصلۀ 50 سانتی متر و با فاصلۀ 50 سانتی متر از هم کشت می کنند .
کشت غیرمستقیم بذر ها در اوایل بهار با استفاده از خزانه هوای آزاد صورت می گیرد . نشاهای حاصل را در اوایل پائیز به زمین اصلی منتقل می کنند ، که تکثیر این گیاه از طریق تقسیم بوته در گیاهان 3 تا 4 ساله در فصل پائیز انجام می شود .
زمان مناسب برای کشت مستقیم بذر در زمین اصلی اواخر پائیز بوده و برای کشت بذر در خزانه هوای آزاد ، بهار بین ماه های فروردین و اردیبهشت می باشد ، که بهترین زمان برای تکثیر رویشی مریم گلی فصل پائیز است .
کاشت
مریم گلی را می توان توسط بذر از طریق رویشی ، تکثیر و کشت آن توسط بذر به دو روش مستقیم و غیر مستقیم انجام می گیرد .
کشت مستقیم
بذرها را در زمان مناسب در ردیف هایی به فاصله 60 تا 70 سانتی متر کشت می کنند ، که عمق بذر در هنگام کشت باید 3 تا 4 سانتی متر باشد و مقدار بذر لازم برای هر هکتار زمین ، 15 تا 20 کیلوگرم است .
داشت
بهار سال دوم ؛ یعنی اوایل اردیبهشت برای تسریع در رویش و افزایش عملکرد گیاه، ساقه گیاهان از فاصله 8 تا 10 سانتی متری سطح زمین بریده می شوند . پس از آن گیاه به سرعت رشد می کند و شاخه های جدید با برگ های انبوه به وجود می آیند ، که سرشار از اسانس است .
در طول رویش گیاه وجین علف های هرز ضروری است در مقیاس وسیع کشت ، علاوه بر برداشت مکانیکی علف های هرز ، مبارزه شیمیایی ضرورت دارد .
برداشت
چنانچه تکثیر توسط بذور انجام گیرد و بذرها به صورت مستقیم در فصل پائیز کاشته شده باشند ، یا نشاء ها در فصل پائیز به زمین اصلی منتقل شده باشند ، می توان یک سال بعد محصول را برداشت کرد . در سال می توان تا 3 بار محصول برداشت کرد .
اولین برداشت قبل از گل دهی و اوایل خرداد انجام می گیرد . پیکر رویشی گیاه را در سطوح کم کشت به وسیله داس و در مقیاس وسیع کشت با ماشین و از حد فاصل بین قسمت چوبی شده و قسمت سبز ساقه برداشت می کنند . دومین و سومین برداشت به ترتیب در تابستان ( اوایل مرداد ) و پائیز ( مهر ) انجام می گیرد .
در هنگام سومین برداشت گیاه باید توجه کرد که گیاهان از نواحی تحتانی و نزدیک به سطح زمین برداشت شوند ، در غیر این صورت گیاهان در زمستان دچار سرمازدگی شده و خشک می شود .
اندام های جمع آوری شده را می توان در سایه خشک کرد ، یا از خشک کن الکتریکی در دمای 40 درجه سانتی گراد استفاده کرد. در سال های دوم و سوم عملکرد برگ تازه ( در هر سه مرحله ) 5/2 تا 3 تن در هکتار و عملکرد پیکر رویشی تازه به 5 تا 8 تن در هکتار است . نسبت اندام تازه به خشک 5 به 1 است .
گیاه در مرحله گل دهی حاوی بیشترین مقدار اسانس است و ساعت 12 ظهر پیکر رویشی حداکثر مقدار اسانس را دارد ؛ از این رو ظهر ، زمان مناسبی برای برداشت محصول مریم گلی است . مقدار اسانس حاصل از پیکر رویشی گیاه 8 تا 10 کیلوگرم در هکتار است .
طرح توجیهی اقتصادی کشت و پرورش آویشن و مریم گلی را میتوانید از انتهای صفحه دانلود نمایید .
وضعیت تجارت آویشن
ارزش دارویی ، تقاضای بازار و سطح فراوری از مهم ترین شاخص های سنجش اقتصادی یک گیاه دارویی است . آویشن از گیاهان دارویی و معطر با ارزش و متداول در طب سنتی و جدید دنیا است ، که کاربردهای وسیعی در عرصه های بهداشتی ، درمانی و غذایی پیدا کرده است .
آویشن یکی از 50 گونه گیاه دارویی در نقاط مختلف کشور است که مورد کشت وسیع قرار دارد . عمده ترین خریداران گیاه آویشن از ایران ، کشورهای اروپای غربی به ویژه آلمان ، انگلستان ، فرانسه و اروپای شرقی و آمریکا ، هندوستان ، پاکستان و کشورهای حوزه خلیج فارس می باشند .
اروپا به همراه آمریکا یکی از بازارهای عمده مصرف کننده آویشن است . آمارهای تجاری نشان می دهد که آمریکا سالیانه حدود 1000 تن آویشن وارد می کند . 90 درصد از روغن آویشن در تجارت جهانی در اسپانیا تولید می شود .
این طرح در صورتی که در زمان و مکان مناسب اجرا شود و مجری و مدیریت کارآمدی داشته باشد ، توجیه اقتصادی خوبی خواهد داشت .
کشورهای اروپای غربی به خصوص آلمان ، انگلستان ، فرانسه و آمریکا ، هندوستان ، پاکستان و کشورهای حوزه خلیج فارس .
صادرات آویشن ایران : در سال 2004میلادی در رتبه 24 تجارت جهانی این محصول به میزان 187 هزار دلار بود که به طور عمده به امارات متحده عربی صورت گرفت .
گیاه آویشن با توجه به مصارف عدیده در صنایع دارویی ، آرایشی بهداشتی و غذایی ، از ارزش اقتصادی بالایی در بازارهای تجارت جهانی برخودار است .
لینک دانلود طرح توجیهی کشت و پرورش آویشن و مریم گلی